Bachowskie Oratorium na Boże Narodzenie

06.01.2021, Ewelina Kucharska

Chociaż dla wielu z nas okres świąt Bożego Narodzenia powoli odchodzi w zapomnienie, to warto pamiętać, że dla wyznawców prawosławia wieczór Wigilijny przypada 6 stycznia. Artyści Opery i Filharmonii Podlaskiej przygotowali z tej okazji jedną z najbardziej cenionych kompozycji barokowego mistrza – Oratorium na Boże Narodzenie Jana Sebastiana Bacha. Niezwykły koncert odbędzie się w czwartek, 7 stycznia. Transmisja online rozpocznie się o godzinie 19:00 na kanale YouTube OiFP.

Oratorium na Boże Narodzenie powstało w 1734 roku, co potwierdza autograf Bacha znajdujący się w rękopisie. Dla kompozytora nie było to oczywiście pierwsze zlecenie związane ze Świętami Bożego Narodzenia, gdyż już 20 lat wcześniej komponował pierwsze kantaty na tę okazję. Trzy z wcześniej powstałych kantat świeckich oraz obecnie zaginionej kantaty kościelnej zostały wplecione do nowego utworu. Utwór zaprezentowano na przełomie 1734 i 1735 roku, jednak kolejne jego wykonanie odbyło się aż 120 lat później. Wynika to bowiem z rozmiarów dzieła – pełny czas jego trwania wynosi aż 3 godziny.

Kompozycja jest cyklem sześciu kantat połączonych ze sobą recytatywami. Zgodnie z  niemiecką tradycją teksty oparte na Ewangeliach św. Łukasza i św. Mateusza są uzupełniane o ogólne komentarze narratora i niezidentyfikowanych postaci. Tekst i muzyka współgrają ze sobą tak dobrze, że zdaniem muzykologów (Alfred Dürr, Christoph Wolff) Christian Friedrich Henrici napisał tekst w ścisłej współpracy z kompozytorem. Sugerują oni też, że Oratorium na Boże Narodzenie musiało być zaplanowane wcześniej, gdyż zawarte w nim fragmenty kantat BWV 213, 214 oraz 215, napisanych w 1733 roku, idealnie pasowały do nowych słów. 

Muzyka Bacha pokazuje wyrafinowany styl kompozytora. Brak w niej pustej wirtuozerii z wcześniejszych okresów. Dzieło, choć o monumentalnej formie, jest spójne – zarówno harmonicznie, jak i poprzez zastosowanie odpowiednich technik kompozytorskich. Jedną z nich jest znana z renesansu technika parodia, polegająca na zastosowaniu znanej melodii jako podstawy nowej kompozycji. Bach wykorzystał w ten sposób chorałowy fragment Wie soll ich dich empfangen na początku i końcu oratorium, tworząc tym samym wyraźną klamrę kompozycyjną. Z muzycznych ciekawostek w pierwszej części oratorium usłyszeć można fragment chorałowy w skali frygijskiej, która obecnie nie jest powszechnie stosowana w muzyce europejskiej.

Z uwagi na wielkość dzieła Opera i Filharmonia Podlaska w czwartkowym koncercie zaprezentuje trzy pierwsze kantaty – narodziny Jezusa, objawienie pasterzom oraz adorację w stajence betlejemskiej. Orkiestrę i Chór OiFP poprowadzi Marek Toporowski, zaś w solowych partiach usłyszymy Małgorzatę Trojanowską, Joannę Motulewicz, Aleksandra Kunacha oraz Adama Szerszenia. Przygotowaniem chóru zajęła się Violetta Bielecka.

Piękna, barokowa muzyka, wspaniałe partie solowe i chóralne, a do tego ciekawa instrumentacja – takiej okazji nie można stracić, to wszystko trzeba usłyszeć!

Artykuł Bachowskie Oratorium na Boże Narodzenie pochodzi z serwisu ORFEO.